کلیسای شمعون غیور یا زند شیراز یکی از کلیساهای شیراز مربوط به دوره پهلوی اول است و در شیراز، خیابان زند، کوچه نوبهار در کنار اماکن مقدس دیگری چون آتشکده، کنیسه و دارالقرآن واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۸۳۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. شمعون قانوی حواری دهم بود و طبق یک روایت قدیمی در ایران کشته شد. این کلیسای مسیحی، یکی از زیباترین کلیساهای کشور با رعایت جزئیات معماری ایرانی است. سقف نمازگاه، طاق ضربی آجری است و به جای دریچه در همه جا پنجره‌های رنگارنگ با نقشه‌های مهندسی ریز و بسیار ظریف، به کار رفته است. چنین در و پنجره‌هایی در خانه‌های قدیمی شیراز مشاهده می شود. ساخت این کلیسا در سال ۱۳۱۷ پایان یافت. بانی و نخستین کشیش این کلیسا «رالف نارمن شارپ» دانشمند و خاورشناس شهیر انگلیسی است.
این کلیسا در حال حاضر محل عبادت انگلیسی زبان‌ها و مسیحیان ارمنی می باشد. ورود به این کلیسا توسط ماًموران دولتی در چند سال اخیر محدود گردیده و فارسی زبان‌ها نمی‌توانند در زمان برنامه‌ها وارد شوند.
این کلیسا نام خود را از حواری حضرت عیسی(ع) گرفته است. این کلیسا از دو جهت اهمیت دارد، یکی سازنده آن که نورمن شارپ می باشد و دیگری طرح زیبای ایرانی آن که به همت همین فرد در این کلیسا انجام شده است.
شارپ در سال ۱۸۹۶ در نزدیکی لندن به دنیا آمد و تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه کمبریج به پایان رسانید. وی چندی بعد وارد دانشکده الهیات شد و در سال ۱۹۲۲ به درجه کشیشی نائل گردید. در سال ۱۹۲۴ به سمت کشیش یزد به ایران آمد و به مدت ۱۱ سال در این شهر اقامت گزید. وی در این مدت کلیسای جمیع مقدسین را بنا کرد که این بنا بعدها در جریان سیل از بین رفت.
شارپ در سال ۱۹۳۶ به شیراز منتقل شد و به مدت ۲۵ سال مسئولیت اداره کلیسا را در شیراز بر عهده داشت. وی در این مدت کلیسای شمعون غیور را بنا کرد که غیر از این کلیسا، ساخت کلیسای کوچکی در روستای قلات با نام کلیسای تجلیل مسیح و یک کلیسا در شهر بوشهر با نام ظهور مسیح نیز جزیی از اقدامات او است. نکته جالب در مورد نورمن شارپ شخصیت علمی وی است. شارپ پس از بازنشستگی در سال ۱۳۳۹ در دانشکده ادبیات و علوم دانشگاه شیراز به تدریس خطوط و زبان های ایران باستان مشغول بود و نخستین کتابی که در مورد خط میخی تالیف و به چاپ رسیده؛از نورمن شارپ است. نام این کتاب فرمان های شاهنشاهان هخامنشی است. شارپ پس از ۴۳ سال اقامت در ایران به دلیل بیماری همسرش؛در سال ۱۳۴۵ ایران را ترک کرد.
طرح کلیسا سه طرف ساخت است. ورودی بنا با نمای سنگی در ضلع شمال شرقی واقع گردیده و بعد از ورود در دو طرف اتاق های آبدارخانه و محل استراحت پرستاران قرار دارد. سالن اصلی کلیسا، سالن اجتماعات و کتابخانه در ضلع جنوبی مجموعه قرار گرفته اند.
با ورود به سالن اصلی کلیسا در سمت راست حوض کوچک غسل تعمید و طرف چپ لوح یادبود نورمن شارپ واقع شده است. در امتداد راهروها به صورت طاق به فضای اصلی و محراب مرکزی منتهی می شود گه در سمت راست محراب کوچک دیگری قرار دارد و اتاق رختکن و اعتراف نیز در همین سمت است. در انتهای راهروی اصلی سالن کلیسا با پلان صلیبی شکل و گنبد آجری قرار دارد. اجرای گنبد از کاربندی ها با تزئینات کاشی کاری استفاده گردیده است.
پوشش خارجی گنبد فلزی بوده و در ساق گنبد از کاشی استفاده گردیده است.در اینجا قطعات کاشی به نحوی کنار هم قرار گرفته اند تا در کل طرح صلیب را تداعی کنند. بدون شک این طراحی با فکر خاصی به اجرا درآمده است. تزئینات درونی سالن با استفاده از قطعات کاشی نگینی در قالب طرح های گره در تقسیمات کاربندی (شاپرک ها) پا باریک ها و عرقچین بیانگر همان شیوه تزئینات معماری ایرانی است که هرچند ساده اما با وقار و زیبا اجرا گردیده است. معمار برای پرهیز از تزئینات خارجی گنبد در طرح معماری اسلامی (کاشی کاری،گره،معرق و…) موادی غیرهمگون را مورد استفاده قرار داده تا عملا از تزئینات پرکار و زیبای گنبد در معماری اسلامی فاصله بگیرد، اما اجرای فرم جدید با فلز نیز از سادگی و وقار خاصی که از ویژگی های این بنای ارزشمند بوده برخوردار می باشد. استفاده از پوشش گنبدی از ویژگی های مهم این بنا است.ساخت بنا توسط یک معمار فرنگی با عناصر سنتی ایران(آن هم بدون دخل و تصرف در روح ایرانی اثر)از ویژگی های اصلی بناست.
در دوره پهلوی اول ساخت بسیاری از بناهای تاریخی یا توسط معمار معروف آندره گدار طراحی شد و یا متاثر از نوع معماری و دیدگاه های معماری او بود. آندره گدار در آن زمان پیرو مکتبی بود که بیش از هرچیز توجه به اصالت هنری بومی را مد نظر داشت و این سبک دقیقا در مقابل مدرنیزم و معماری جدید قرار داشت. آثار هنری به جای مانده از آندره گدار نشان می دهد که اگرچه تغییرات جدیدی در معماری و طرح بنا ایجاد شده اما روح ایرانی در آن حاکم است که گنبد حافظیه از جمله این بناهاست.
نورمن شارپ در ساخت این سه کلیسا و بیش از همه کلیسای شمعون غیور متاثر از سبک معماری گدار است و در نتیجه طرح بنای کلیسا به ویژه تزئینات داخلی آن با توجه به فرهنگ و روحیه ایران و ایرانی ساخته شده که اهمیت طرح این کلیسا بیش از هرچیز مربوط به زمان ساخت آن می شود،در دوره پهلوی اول و زمانی که در طراحی معماری تغییرات زیادی بوجود آمده است
مرجع: https://payju.ir/content/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1